Lạc tiên – Vị thuốc an thần, chữa mất ngủ hiệu quả
Cây lạc tiên được biết đến như một dạng dược liệu thiên nhiên có thể mang lại nhiều lợi ích cho người sử dụng nhằm nâng cao sức khoẻ. Lạc tiên rất phổ biến ở nước ta, chúng thường được dùng trong các bài thuốc y học cổ truyền giúp an thần và cải thiện chứng mất ngủ, ngủ không ngon giấc, thanh nhiệt cho cơ thể…
Tuy nhiên, để sử dụng và phát huy tác dụng của lạc tiên cần biết cách dùng, liều lượng đúng và các tác dụng của lạc tiên có thể hỗ trợ sức khoẻ cho con người. Bài viết này Villamed sẽ cung cấp thêm thông tin về loại dược liệu này.
1. Giới thiệu chung về cây lạc tiên
Lạc tiên còn gọi là cây lạc, cây nhãn lồng (Nam Bộ), lồng đèn, hồng tiên,chùm bao, long châu quả, mắc mát (Đà Lạt).
- Tên khoa học Passiflora foetida L.
- Thuộc họ Lạc tiên Passifloraceae.
Đặc điểm tự nhiên
Lạc tiên là cây dây leo thân cỏ, dài 7-10m mọc rải rác trong các lùm bụi ven đường, ven rừng, những nơi có bụi rậm dễ leo quấn. Ngoài ra cây còn được trồng ở một số vườn thuốc để làm dược liệu
Lá mềm, mọc so le, hình tim, dài 6-10cm, rộng 5-8cm, mép lượn sóng và xẻ hơi sâu thành 3 thùy. Đáy lá hình tim, mép lá có lông mịn,cuống lá dài 7-8cm. Đầu tua cuốn thành lò xo.
Hoa của lạc tiên có màu trắng, có tràng phụ hình sợi màu tím, mùa hoa tháng 4-5
Quả hình tròn được bao bọc bởi lá bắc. Quả sống có màu xanh vị chua, quả chín vàng có vị ngọt, ăn được. Mùa quả tháng 5-7.
Bộ phận sử dụng
Hầu hết các bộ phận của cây lạc tiên đều được sử dụng làm dược liệu chỉ trừ phần rễ
Cây lạc tiên được thu hái vào tất cả các mùa, nhưng tốt nhất là mùa xuân. Sau khi thu hái, người ta sẽ rửa sạch dược liệu, cắt ngắn thảo dược và đem phơi, sấy khô.
2. Thành phần hóa học
Các nghiên cứu đã phát hiện ra trong cây lạc tiên có chứa 3 thành phần hóa học chính là:
- Alcaloid: harman, harmin, harmol, harmalin, harmalol
- Flavonoid: saponarin, saponaretin, vitexin, xylosyl vitexin
- Các hợp chất cyanogenic.
Trong đó hàm lượng ở thân thấp hơn so với lá. Ngoài ra trong quả lạc tiên chín còn có một số vitamin và khoáng chất khác
3. Tác dụng, công dụng của lạc tiên
3.1 Theo y học cổ truyền
Lạc tiên có vị ngọt, hơi đắng, tính mát. Quy kinh tâm, can, có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, viêm da, mẩn ngứa và đặc biệt có tác dụng an thần, chữa mất ngủ rất tốt.
Vì vậy, cho đến nay, rất nhiều người vẫn hay lấy cây lạc tiên phơi khô nấu nước uống thay trà, hoặc cắt ngọn non của cây lạc tiên, hoặc luộc ăn vào buổi chiều hay trước khi đi ngủ vài giờ để chữa mất ngủ
Công năng: An thần, giải nhiệt, mát gan.
Chủ trị: Suy nhược thần kinh, tim hồi hộp, mất ngủ, ngủ mơ.
3.2 Theo y học hiện đại
Theo nghiên cứu các hoạt chất có trong cây lạc tiên có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, giúp an thần, chống hồi hộp, lo âu mất ngủ. Một số tác dụng của lạc tiên bao gồm:
Hỗ trợ cải thiện giấc ngủ
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra thành phần alcaloid có nhân harman trong chiết xuất của lạc tiên có tác dụng an thần,giảm căng thẳng, kéo dài giấc ngủ thông qua thử nghiệm cho thấy thành phần này làm giảm hoạt động của động vật thí nghiệm khi chúng được kích thích bởi cafein và kéo dài thời gian gây ngủ của hexobarbital.
Sau khi sử dụng lạc tiên để người bệnh có thể cải thiện được chất lượng giấc ngủ, ngủ sâu hơn và ngủ sẽ ngon hơn. Bên cạnh đó, người bệnh cũng không còn gặp tình trạng mơ ngủ, tỉnh ngủ nửa đêm.
Tăng cường lưu thông máu
Cây lạc tiên khô còn chứa lượng lớn flavonoid, có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm.Các chất này có khả năng làm giãn mạch máu, cải thiện chức năng mạch máu từ đó là giảm áp lực tại mạch máu giúp hỗ trợ và ổn định huyết áp.
Một số thí nghiệm cở trên chuột còn cho thấy lạc tiên có tác dụng khắc phục chứng tim đập nhanh
Kháng khuẩn, giảm viêm
Một số nghiên cứu đã chỉ ra lạc tiên còn có tác dụng giảm đau, chống viêm, chống oxy hóa, giảm độc tế bào và có khả năng giúp giảm bớt vết loét ở chân.
Hỗ trợ điều trị các cơn đau tử cung, khắc phục tình trạng hành kinh sớm
Lạc tiên giúp chống co thắt và làm giãn các cơ trơn trong hệ thống khối cơ của cơ thể, vì vậy lạc tiên có thể hỗ trợ điều trị các cơn đau tử cung. Bên cạnh đó còn có tác dụng trong việc điều hòa khí huyết
Ngoài các tác dụng được nêu trên thì lạc tiên còn có một số tác dụng khác như: ngăn ngừa thiếu máu, tốt cho xương, hỗ trợ giải quyết các vấn đề về dạ dày (viêm loét, đau)…
4. Cách dùng và liều lượng
Liều dùng lạc tiên của mỗi bệnh nhân hoàn toàn khác nhau. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, tuổi tác và một số vấn đề liên quan. Để sử dụng lạc tiên an toàn, tốt nhất bạn nên trao đổi vấn đề này với bác sĩ trước khi áp dụng.
5. Một số bài thuốc từ lạc tiên
Bài thuốc lạc tiên chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh
- Dùng khoảng 16g lạc tiên sắc lấy nước uống mỗi ngày. Uống trước khi đi ngủ khoảng 1 tiếng.
- Hoặc có thể kết hợp lạc tiên với lá vông, lá dâu, tâm sen để nấu thành cao lỏng. Mỗi ngày dùng khoảng 4 – 5g cao lỏng để uống, sử dụng trước khi đi ngủ.
Bài thuốc điều trị chứng mất ngủ, trợ tim, thư giãn thần kinh
- Chuẩn bị: 12g hạt sen, 15g cỏ mọc, 20g lạc tiên, 10g cỏ tre, 10g lá dâu, 12g lá vông nem, 6g cam thảo, 6g xương bồ, 10g táo nhân sao.
- Tiến hành: cho các dược liệu vào ấm, sắc với 600ml nước với lửa nhỏ. Đợi cho đến khi nước cạn còn khoảng 200ml thì chia thành 2 lần và uống trong ngày. Kiên trì thực hiện trong vòng 1 tháng.
Bài thuốc thanh nhiệt cơ thể, giải độc gan
- Chuẩn bị: 500g quả lạc tiên chín
- Tiến hành: đem quả đi bổ đôi, nạo lấy phần ruột và đem ép lọc lấy dịch quả. Hòa khoảng 250g đường với 200ml nước sôi để cho nguội. Cho phần nước ép quả lạc tiên vào nước đường và trộn đều.
Nước ép quả lạc tiên có mùi thơm khá đặc biệt, vị hơi chua, chứa nhiều vitamin B2 rất cần thiết cho việc thanh lọc cơ thể.
Bài thuốc khắc phục chứng ghẻ, ngứa, viêm da
Dùng khoảng 100g lạc tiên tươi hoặc khô nấu với 2 lít nước. Để nước nguội thì dùng tắm hoặc rửa lên vùng da viêm ngứa.
Lưu ý khi sử dụng lạc tiên
Cách sử dụng lạc tiên chữa mất ngủ tương đối đơn giản, có thể thực hiên tại nhà. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và phát huy hết công dụng của loại thảo dược thiên nhiên này, bạn cần lưu ý một vài vấn đề sau:
- Sử dụng lạc tiên đúng với liều lượng quy định
- Cây lạc tiên có thể gây ra một số tác dụng phụ như: chóng mặt, bông chồn, buồn ngủ, lú lẫn khi sử dụng quá nhiều. Do đó trong quá trình sử dụng nếu gặp phải bất thường thì nên dừng ngay lập tức
- Không sử dụng dược liệu đã bị ẩm mốc, có mùi lạ
- Không tự ý kết hợp thảo dược khi chưa được chỉ định cụ thể
- Đối tượng không nên sử dụng: phụ nữ mang thai và cho con bú, người chuẩn bị phẫu thuật
- Hiệu quả của cách chữa mất ngủ bằng cây lạc tiên phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như cơ địa, mức độ mất ngủ nặng hay nhẹ. Bên cạnh đó, các bài thuốc chữa mất ngủ bằng cây lạc tiên nói riêng và các loại thảo dược nói chung thường mang tác dụng rất chậm nên bạn phải kiên trì thực hiện, áp dụng trong thời gian dài mới thấy được hiệu quả.
Như vậy, lạc tiên với công dụng dược được biết đến nhiều nhất là an thần, điều trị chứng lo âu và rối loạn giấc ngủ nên loại thảo mộc này thường được đưa vào sử dụng trong các công thức của các sản phẩm chức năng giúp ngủ ngon, cải thiện tình trạng mất ngủ.
Nguồn tham khảo:
https://duocdienvietnam.com/lac-tien
https://bvnguyentriphuong.com.vn/duoc-lieu/cay-lac-tien
