Bình vôi chữa mất ngủ được không? – Xem ngay 5 lợi ích sức khỏe sau
Cây bình vôi thực vật khá phổ biến ở nước ta, là một vị thuốc thường xuyên xuất hiện trong các bài thuốc y học cổ truyền. Được biết đến với nhiều công dụng đặc biệt là công dụng cải thiện chứng mất ngủ.
Tuy nhiên dùng bình vôi chữa mất ngủ như thế nào để đảm bảo an toàn và mang lại hiệu quả thì không phải ai cũng biết. Vì vậy, hãy cùng Villamed tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
1. Tìm hiểu về bình vôi
Cây bình vôi còn có tên gọi khác là củ một, củ mối trôn, ngải tượng, tử nhiên, cà tom…
Tên khoa học của cây: Stephania rotunda Lour. [Stephania glabra (Roxb.) Miers.].
Bình vôi là tên gọi theo đặc điểm của củ với tên khoa học: Tuber Stephaniae rotunda – là phần thân phình ra thành củ của cây.
Họ: Menispermaceae (họ Tiết dê).
Mô tả đặc điểm
Cây bình vôi thuộc dạng dây leo, và chỉ có một đoạn thân ngắn tiếp xúc với mặt đất. Phần thân củ phình to tựa bình đựng vôi của các cụ, củ rất to và có hình dáng thay đổi tùy thuộc vào nơi cây phát triển. Củ bình vôi có vỏ ngoài màu nâu đen, bên trong có màu trắng xám vị đắng.
Lá có hình trái tim, mọc so le. Hoa màu xanh nhạt, kích thước hoa nhỏ. Quả có hình cầu, khi chín có màu đỏ. Hạt có hình móng ngựa.
Dược liệu bình vôi chính là phần thân phát triển to ra thành củ của cây bình vôi. Phần này sẽ được cạo bỏ vỏ đen ở ngoài hoặc thái thành miếng phơi hay sấy khô, có màu trắng xám hoặc ngả vàng
Nhiều gia đình sử dụng cây bình vôi làm cây cảnh, trang trí nhà cửa
Phân bố, thu hoạch và chế biến
Cây bình vôi rất phổ biến tại nhiều tỉnh thành tại phía Bắc nước ta: Lạng Sơn, Hòa Bình, Lai Châu, Bắc Giang, Ninh Bình… Tại nhiều khu vực cát, có bóng mát hoặc đồng bằng ven biển như An Giang, Kiên Giang cũng xuất hiện cây bình vôi.
Cây bình vôi được thu hoạch quanh năm, không có thời điểm cố định. Chỉ cần khi phần thân phình ra đạt kích thước yêu cầu sẽ hành thu hoạch.
Phần củ sau khi được thu hoạch sẽ mang đi rửa sạch, cạo bỏ phần vỏ bên ngoài, sau đó mang đi thái mỏng rồi phơi hoặc sấy khô. Dược liệu thành phẩm phải được bảo quản trong hũ thủy tinh hoặc túi nilong để đảm bảo khô ráo, tránh sự tấn công của nấm mốc, vi khuẩn.
Bên cạnh phương pháp sử dụng dược liệu thô, hiện nay củ bình vôi còn được chiết xuất thành dạng tinh chất. Cách làm này giúp chiết tách các hoạt chất phù hợp với nhu cầu, mục đích sử dụng; đồng thời loại bỏ những tạp chất và độc tố, giúp nâng cao giá trị của dược liệu.
2. Thành phần hóa học
Các nhà nghiên cứu đã phân tích và chỉ ra trong cây bình vôi có chứa thành phần hóa học quan trọng đó là alcaloid. Trong đó, chủ yếu là L-tetrahydropalmatin (còn gọi là rotundin), stepharin, roemerin, cycleanin, cepharanthin.
Ngoài Alcaloid, củ bình vôi còn chứa lượng lớn tinh bột, acid hữu cơ và đường.
3. Lợi ích của bình vôi đối với sức khỏe
Y học cổ truyền cho rằng, bình vôi có tác dụng an thần, trấn kinh, khắc phục triệu chứng suy nhược, nóng sốt, nhức đầu, rối loạn chức năng tiêu hóa,… Các nghiên cứu hiện đại cũng phát hiện và ứng dụng điều chế thành các bài thuốc an thần, điều trị mất ngủ, suy nhược cơ thể.
Chính vì vậy, đây cũng được xem là một loại dược liệu tự nhiên vì nó mang lại một số tác dụng chính sau đây.
3.1 Tác dụng an thần, cải thiện triệu chứng mất ngủ
Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y học Anh vào năm 2006 cho thấy, cây bình vôi có tác dụng an thần, gây ngủ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra trong củ bình vôi có chứa lượng lớn L – tetrahydropalmatin (Rotundin), có tác dụng an thần gây ngủ, giảm đau và chống co giật.
Nhiều công trình nghiên cứu trong nước và ngoài nước đã cho thấy Rotundin có tác dụng an thần gây ngủ với liều thấp mà độ dung nạp của thuốc lại rất cao, ít độc
Ngoài ra, L – tetrahydropalmatin còn có tác dụng duy trì giấc ngủ, hạ huyết áp, giảm nhiệt độ cơ thể, chữa suy nhược cơ thể, rối loạn tâm thần,…
Theo một số nghiên cứu của một số nhà khoa học Nhật Bản, hoạt chất cepharanthin trong cây bình vôi còn có tác dụng điều hòa hệ tuần hoàn và kích thích sản sinh một số kháng thể có lợi cho người bị mất ngủ.
3.2 Ngăn ngừa hội chứng rối loạn tiêu hóa
Người bị bệnh về đường tiêu hóa thường rất nhạy cảm với đồ ăn thức uống. Các cơn đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy… có thể xuất hiện thường xuyên, ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt.
Trong những trường hợp này, có thể sử dụng củ bình vôi giúp ổn định hệ tiêu hóa, hỗ trợ giảm các triệu chứng do rối loạn tiêu hóa gây nên.
Củ bình vôi có vai trò lớn trong việc điều hòa nhu động ở vị tràng. Với những trường hợp ruột bị ảnh hưởng do sự xâm nhập của vi khuẩn, dược liệu này giúp diệt khuẩn hiệu quả mà vẫn đảm bảo sự co bóp và tiêu hóa tốt.
3.3 Hỗ trợ điều trị bệnh gout
Bên cạnh một số nguyên liệu từ tự nhiên như lá lốt, ngải cứu, đinh lăng…. thì củ bình vôi là loại dược liệu hỗ trợ điều trị bệnh gout được nhiều người tin dùng.
Cây bình vôi giúp giảm đau, giảm sưng ở những người mắc bệnh gout do chúng có chứa thành phần cycleanin, rotundin có tác dụng giúp giảm đau, giảm viêm, giảm các triệu chứng khó chịu gây ra trên xương khớp
3.4 Hỗ trợ ổn định huyết áp
Dịch chiết củ Bình vôi có tác dụng bảo vệ cơ tim nhờ tăng lưu lượng máu mạch vành, hạ huyết áp và chống rối loạn nhịp tim
3.5 Hỗ trợ các chứng bệnh đường hô hấp
Rotundin không chỉ là hoạt chất hỗ trợ an thần mà còn có khả năng cải thiện nhiều chứng bệnh đường hô hấp như ho khan, ho có đờm, viêm phế quản, hen suyễn… Việc sử dụng cây bình vôi chữa bệnh sẽ hạn chế những tác dụng phụ không mong muốn khi sử dụng thuốc tân dược. Tuy nhiên, chỉ áp dụng trong những trường hợp nhẹ.
Củ bình vôi được các thầy thuốc y học cổ truyền sử dụng trong những bài thuốc trị viêm nhiễm đường hô hấp hoặc viêm phế quản. Cụ thể, củ bình vôi kết hợp với huyền sâm, cát cánh, và trần bì sẽ có tác dụng chống lại viêm nhiễm hô hấp, viêm họng và viêm phế quản.
4. Một số bài thuốc từ cây bình vôi
Sử dụng cây bình vôi như thế nào để chữa bệnh có hiệu quả? Sau đây là một số bài thuốc từ cây bình vôi ban có thể tham khảo cho từng loại bệnh:
- Bài thuốc giúp an thần và điều trị chứng mất ngủ:
Bài thuốc 1: Ngâm rượu
Chuẩn bị: củ bình vôi đã phơi khô, rượu trắng
Thực hiện: Sử dụng củ bình vôi và rượu trắng theo tỷ lệ 1:5 (1kg củ phơi khô và 5 lít rượu). Lựa chọn rượu 40 độ để đạt được hiệu quả tốt nhất. Ngâm rượu và củ bình vôi trong khoảng 20 ngày để các dưỡng chất ngấm ra rượu. Sử dụng 1-2 chén nhỏ mỗi lần. Một ngày dùng khoảng 3-4 lần, kiên trì trong một khoảng thời gian sẽ thấy kết quả.
Bài thuốc 2: Kết hợp với các loại dược liệu khác
Sẽ kích thích giấc ngủ, từ đó giúp người bệnh vào giấc nhanh hơn và ngủ sâu hơn.
Chuẩn bị: 15gr long nhãn, 15gr hạt sen, 15gr nhân hạt táo chua, 12gr lá vông, 8g củ bình vôi khô
Thực hiện: Đun sôi tất cả các nguyên liệu cùng với 1 lít nước. Để nhỏ lửa và đun khoảng 20-25 phút, cho tới khi chỉ còn khoảng 500ml nước thì tắt bếp. Sử dụng thuốc mỗi ngày và uống trước khi đi ngủ 30 phút.
Bài thuốc 3: Củ bình vôi khô
Là biện pháp chữa mất ngủ rất tiện và không tốn quá nhiều thời gian.
Sử dụng 3-6 gr củ, đun cùng 1 lít nước. Đun sôi và cho nhỏ lửa, chờ khoảng 20 – 25 phút rồi tắt bếp. Dùng ngay khi nước còn ấm sẽ dễ uống hơn.
- Bài thuốc ngăn ngừa tình trạng rối loạn tiêu hóa:
Chuẩn bị: Bình vôi, dạ cẩm, khổ sâm, xa tiền tử, mỗi vị 12g.
Thực hiện: Sắc uống, ngày một thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
- Bài thuốc trị viêm nhiễm đường hô hấp, viêm họng, viêm khí quản
Chuẩn bị:Củ bình vôi 12g, huyền sâm 12g, cát cánh 12g, trần bì 10g.
Thực hiện: Sắc uống 01 thang/ngày. Dùng khi nước còn ấm sẽ tốt hơn.
5. Những điều cần lưu ý khi sử dụng bình vôi
Bên cạnh những công dụng tuyệt vời đối với giấc ngủ và sức khỏe, nếu sử dụng không đúng liều lượng, không phù hợp đối tượng có thể gây nên những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. Vì thế, cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Củ bình vôi có khả năng làm giảm nhịp tim, giảm huyết áp. Vì thế cần lưu ý liều lượng khi sử dụng
- Liều lượng khuyến cáo sử dụng đối với người lớn là 30gr/ ngày. Trẻ nhỏ dùng ít hơn tùy độ tuổi. Dùng quá liều có thể gây ngộ độc.
- Bình vôi chưa qua tinh chế có thể chứa độc tố. Để đảm bảo an toàn, nên sử dụng dạng chiết xuất, đã được loại bỏ độc tố và chuẩn hóa hàm lượng.
- Phụ nữ mang thai, cho con bú không nên sử dụng khi chưa có tham vấn từ bác sĩ.
- Người lái xe, vận hành máy móc cần thận trọng khi sử dụng.
Trên đây là những thông tin về đặc điểm dược liệu và công dụng của Bình vôi. Để gia tăng công dụng, có thể sử dụng bình vôi dạng chiết xuất, được kết hợp với các dược liệu khác.
Nguồn tham khảo:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874114002992
https://pharmog.com/wp/binh-voi
