Đau thần kinh tọa là gì? Có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Nếu bạn đột nhiên cảm thấy đau lưng dưới hoặc hông lan ra phía sau đùi và xuống chân thì rất có thể bạn đang đau thần kinh tọa. Đau thần kinh tọa là một tình trạng thường gặp do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như: viêm, chèn ép dây thần kinh…

Bệnh xuất hiện với các biểu hiện rõ ràng, gây đau đớn, cản trở vận động hàng ngày. Do đó việc trang bị những kiến thức liên quan đến bệnh lý này để có thể giúp chúng ta theo dõi, phát hiện và điều trị kịp thời là thực sự cần thiết. Hãy cùng Villamed tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

1.Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa (sciatica pain) còn gọi là đau thần kinh hông to, biểu hiện bởi cảm giác đau dọc theo đường đi của thần kinh tọa: đau tại cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá chân và ở tận các ngón chân. Tùy theo vị trí tổn thương mà hướng lan của đau có khác nhau.

Thường gặp đau thần kinh tọa một bên, hiện nay ở độ tuổi 30-50  và phụ nữ là những đối tượng có nguy cơ mắc cao hơn cả.

2. Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa và các yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân hàng đầu gây chèn ép rễ thần kinh tọa là thoát vị đĩa đệm (Thường gặp nhất là thoát vị đĩa đệm L4,L5 hoặc L5,S1 gây chèn ép các rễ L5 và S1 tương ứng).

Trượt đốt sống, thoái hóa cột sống thắt lưng gây hẹp ống sống thắt lưng, các nhóm nguyên nhân thoái khóa này có thể kết hợp với nhau.

Các nguyên nhân hiếm gặp hơn: viêm đĩa đệm đốt sống, tổn thương thân đốt sống( thường do lao,u hoặc vi khuẩn) chấn thương hay đang mang thai.

Đối với người trẻ đau dây thần kinh tọa chủ yếu do các nguyên nhân như lao động nặng, bị chấn thương, ngồi – nằm không đúng tư thế,…

Các yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ bị đau thần kinh tọa

• Tuổi tác: khi bạn già đi cùng với quá trình lão hóa tự nhiên, các mô xương, đĩa đệm cột sống sẽ bị mài mòn dần, dẫn đến tổn thương hoặc chèn ép dây thần kinh do những thay đổi, dịch chuyển của xương, đĩa đệm và dây chằng.
• Béo phì: thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên cột sống về lâu dài gây căng cơ, tổn thương các đĩa đêm đốt sống và tổn thương dây thần kinh tọa.
• Nghề nghiệp: những công việc đòi hỏi phải nâng vặt nặng, cúi người nhiều hay làm việc tư thế bất thường. Đặc biệt là những công việc phải ngồi lâu mà không có sự hỗ trợ thích hợp cho lưng đều là những yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ mắc bệnh
• Bệnh tiểu đường: bệnh tiều đường làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh bao gồm cả dây thần kinh tọa
• Chấn thương: Chấn thương vùng lưng dưới hoặc cột sống sẽ làm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa.
• Vận động: Ngồi lâu, không tập thể dục sẽ làm giảm khả năng linh hoạt và săn chắc của cơ bắp, từ đó làm tăng nguy cơ mắc chứng đau dây thần kinh tọa
• Hút thuốc: Nicotin trong thuốc lá ảnh hưởng đến khả năng tuần hoàn máu, có thể làm hỏng mô cột sống, làm yếu xương và đẩy nhanh quá trình bào mòn đĩa đệm đốt sống.lăm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa

3. Triệu chứng đau thần kinh tọa

Triệu chứng của mỗi người sẽ khác nhau, nhưng đau thần kinh tọa thường ảnh hưởng đến lưng hông, chân hoặc bàn chân. Thông thường đau thần kinh tọa chỉ ảnh hưởng một bên của phần dưới cơ thể.

• Đau dọc đường đi của dây thần kinh tọa, đau tại cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá chân và ở tận các ngón chân. 
• Tùy theo vị trí tổn thương mà có các triệu chứng khác nhau như tổn thương rễ L4 đau đến khoeo chân, rễ L5 đau lan tới bàn chân và đến các ngón chân 
• Đau thường cảm giác là rát, cảm giác kim đâm, nhiều người mô tả cảm giác nhưu bị điện giật. Một số trường hợp không đau cột sống thắt lưng chỉ đau dọc chân.
• Triệu chứng đau có thể liên tục hoặc từng cơn, giảm khi nghỉ ngơi và tăng khi đi lại. Trường hợp có hội chứng chèn ép thì đau sẽ tăng khi ho, rặn, hắt hơi. 
• Có thể có triệu chứng yếu cơ. Giai đoạn muộn có thể gây teo cơ, hạn chế vận động, co cứng cơ cạnh cột sống.

Có thể điều trị khỏi hoàn toàn đau thần kinh tọa không?

Câu hỏi nhiều người băn khoăn là khi mắc đau thần kinh tọa của chữa khỏi hoàn toàn không? Để trả lời cho câu hỏi này, việc điều trị còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương và từng cá nhân…

‎‎Đối với người bệnh đau thần kinh tọa do các nguyên nhân thường gặp như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống thắt lưng thường không thể điều trị khỏi hoàn toàn.

Đối với các trường hợp đau thần kinh tọa nhẹ hơn, thường thuyên giảm 80-90% theo thời gian nếu bệnh nhân có đủ thời gian nghỉ ngơi và chăm sóc tốt mà không cần can thiệp phẫu thuật.

4. Phương pháp điều trị

4.1 Điều trị không phẫu thuật:

Chế độ nghỉ ngơi: 

Cơn đau cấp do đau thần kinh tọa, có thể giảm sau 24 – 48 giờ nghỉ ngơi ở tư thế nằm nghiêng với đầu giường nâng cao khoảng 30°. Nằm giường cứng, tránh các động tác mạnh đột ngột, mang vác nặng, đứng, ngồi quá lâu.

Vật lý trị liệu: 

Sử dụng liệu pháp massage

Thể dục trị liệu: những bài tập kéo dãn cột sống, xà đơn giao người nhẹ. Bơi, một số bài tập cơ lưng giúp tăng cường sức mạnh cột sống.

Đeo đai lưng hỗ trợ nhằm tránh quá tải trên đĩa đệm cột sống.

Sử dụng liệu pháp nhiệt: 

• Chườm lạnh (chườm đá) có thể giúp giảm đau và sưng tấy trong vài ngày đầu sau khi cơn đau thần kinh tọa bắt đầu. Giữ nhiệt độ lạnh trong 20 phút mỗi lần, nhiều lần trong ngày, nhưng lưu ý luôn sử dụng thêm một chiếc khăn để tránh làm tổn thương da vì lạnh quá mức.
• Chườm nóng (chườm ấm): sau vài ngày chườm đá hãy chuyển sang chườm ấm. Chườm nóng trong 20 phút mỗi lần. Nếu bạn vẫn còn đau, hãy chuyển đổi giữa chườm nóng và chườm lạnh – phương pháp nào giúp bạn giảm bớt sự khó chịu tốt nhất.

Điều trị bằng thuốc:

Đối với từng trường hợp các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng thuốc kháng viêm, giảm đau, giãn cơ và phối hợp một số loại thuốc khác:

Thuốc giảm đau kháng viêm: tùy vào mức độ đau mà bác sĩ sẽ phối hợp các thuốc giảm đau kháng viêm khác nhau chủ yếu thường dùng như NSAID (có thể dùng kéo dài đến 6 tuần). Tuy nhiên lưu ý tác dụng phụ của chúng trên đường tiêu hóa, thận, tim mạch.

Trong trường hợp đau nhiều có thể cần phải dùng đến các loại thuốc có chứa codein, tramadol, hoặc các chế phẩm thuốc phiện như morphin .

Thuốc giãn cơ: Tolperisone, Eperisone…

Các thuốc khác: những thuốc này được sử dụng khi đau nhiều, đau mạn tính. Có thể phối hợp với các thuốc giảm đau thần kinh như: gabapentin, pregabalin… với một số loại thuốc khác như vitamin nhóm B và Mecobalamin

Tiêm corticosteroid ngoài màng cứng: giúp giảm viêm quanh dây thần kinh và giảm đau do rễ trong bệnh thần kinh tọa. Tác dụng thường được kéo dài vài tháng (thường lên đến 3 tháng) nhưng sẽ mất dần theo thời gian.

4.2 Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật

Thường được chỉ định cho các trường hợp sau: Thoát vị đĩa đệm mức độ nặng (hội chứng chùm đuôi ngựa, mất cảm giác vùng tầng sinh môn, biểu hiện tăng đau, hẹp ống sống nặng, liệt chi dưới,..) hoặc thất bại với điều trị nội khoa bảo tồn (các phương pháp điều trị không phẫu thuật ở trên).

Có hai phương pháp phẫu thuật thường được sủ dụng là: Phẫu thuật lấy nhân đệm và Phẫu thuật cắt cung sau đốt sống.

5. Phòng ngừa đau thần kinh tọa

Một số nguyên nhân khiến dây thần kinh tọa bị chèn ép có thể không ngăn ngừa được, chẳng hạn như thoái hóa đĩa đệm, mang thai hoặc tai nạn. Tuy nhiên, việc thực hiện một số giải pháp phòng bệnh đau thần kinh tọa hiệu quả cũng có thể giúp bảo vệ lưng và giảm rủi ro, bao gồm:

• Duy trì tư thế đúng: giữ tư thế cột sống thẳng khi ngồi, đứng, lái xe, nâng đồ vật (có thể mang đai lưng để hỗ trợ) sẽ giúp giảm áp lực lên lưng dưới.
• Không hút thuốc: Nicotin làm giảm lượng máu cung cấp cho xương, từ đó dẫn đến suy yếu, căng thẳng cho cột sống và đĩa đệm.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân và chế độ ăn uống thiếu chất có liên quan đến chứng viêm và đau khắp cơ thể. Do đó, việc duy trì cân nặng lý tưởng cho cơ thể là giải pháp quan trọng để giúp làm giảm áp lực cho cột sống.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục đều đặn giúp kéo giãn và giữ cho các khớp, cột sống luôn linh hoạt đồng thời tăng cường sức mạnh cho cơ vùng bụng và lưng dưới.
• Chọn các hoạt động thể chất ít gây tổn thương lưng: Bơi lội, đi bộ, yoga hoặc thái cực quyền.

• Tránh chấn thương: Mang giày vừa vặn, giữ cầu thang và lối đi luôn khô ráo, ngăn nắp để tránh té ngã, gây chấn thương.
• Tránh các động tác mạnh đột ngột, sai tư thế, mang vác nặng.

Kết luận

Tóm lại, dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất cơ thể đi từ dưới thắt lưng đến ngón chân. Bệnh đau dây thần kinh tọa gây ra cảm giác đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Mức độ đau sẽ tùy thuộc vào vị trí tổn thương và hướng lan của bệnh.

Tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng đau thần kinh tọa có thể dẫn đến yếu chi, tàn phế, ảnh hưởng đến cuộc sống. Do đó, bệnh nhân cần theo dõi và đi khám sớm nếu có một số dấu hiệu bệnh ban đầu.

Nguồn tham khảo:

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp của Bộ Y Tế

https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/sciatica

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12792-sciatica