Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng | Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa
Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý về xương khớp thường gặp hiện nay. Cùng Villamed tìm hiểu thêm về bệnh lý này nhé.
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng ảnh hưởng đến cột sống, cụ thể là tình trạng nhân nhầy đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vùng bình thường trong vòng sợi, chèn ép vào ống sống hay các rễ thần kinh sống. Điều này gây đau và rối loạn chức năng tủy sống.
Về giải phẫu bệnh có sự đứt rách vòng sợi, về lâm sàng gây nên hội chứng thắt lưng không điển hình.
Theo thống kê bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiện nay ở nước ta chiếm tỉ lệ khá cao, có đến 30% dân số mắc phải căn bệnh này và đang có xu hướng trẻ hóa, thường gặp ở lứa tuổi từ 25-60 tuổi.
Bên cạnh đó, nhiều người thường phát hiện bệnh quá muộn và chữa trị không đúng cách nên bệnh có thể tái phát nhiều lần và ngày càng nặng hơn, dẫn đến mất khả năng vận động.
Chính vì vậy chúng ta cần phải biết được các dấu hiệu, triệu chứng sớm của bệnh, nguyên nhân, phương pháp điều trị và các biện pháp phòng ngừa để tránh bệnh tiến triển nặng gây ra các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống người bệnh
1. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Thoái hóa cột sống thắt lưng là nguyên nhân phổ biến nhất: tuổi tác càng lớn các đĩa đệm trở nên mất tính đàn hồi, kém linh hoạt hơn dễ bị rách hoặc vỡ ngay cả khi bị căng hoặc xoắn nhẹ, điều này khiến cho lớp nhân nhầy bị thoát ra, gây chèn ép lên các rễ dây thần kinh và tủy sống.
Nguyên nhân phổ biến thứ hai gây thoát vị đĩa đệm là chấn thương. Các chấn thương tác động mạnh như: tai nạn giao thông , tai nạn lao động, nâng vật nặng.. khiến đĩa đệm cột sống bị đè ép quá nặng dẫn đến tổn thương bao xơ và kết quả nhân nhầy thoát ra khỏi vị trí bình thương gây nên tình trạng thoát vị đĩa đệm.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ gây thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
- Cân nặng. Trọng lượng cơ thể dư thừa gây thêm áp lực cho các đĩa đệm ở lưng dưới.
- Nghề nghiệp. Những người làm công việc đòi hỏi thể chất có nguy cơ mắc các vấn đề về lưng cao hơn. Việc nâng, kéo, đẩy, uốn sang một bên và vặn người lặp đi lặp lại cũng có thể làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
- Hút thuốc. Người ta cho rằng hút thuốc làm giảm lượng oxy cung cấp cho các đĩa đệm, khiến chúng bị hỏng nhanh hơn.
- Lái xe thường xuyên. Việc ngồi lâu kết hợp với sự rung động từ động cơ xe có thể gây áp lực lên cột sống.
- Thói quen lao động, vận động, ngồi sai tư thế trong một thời gian dài
- Ít vận động.gây cứng khớp khiến khớp dễ bị tổn thương, thoái hóa
- Yếu tố di truyền hoặc mắc một sốbệnh lý bẩm sinh vùng cột sống
2. Biểu hiện, triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Bệnh tiến triển theo 2 giai đoạn:
Ở giai đoạn đau cấp: Là giai đoạn đau lưng cấp xuất hiện sau một chấn thương hay gắng sức. Về sau mỗi khi có những gắng sức tương tự thì đau lại tái phát. Trong giai đoạn này có thể có những biến đổi của vòng sợi lồi ra sau, hoặc toàn bộ đĩa đệm lồi ra sau mà vòng sợi không bị tổn thương.
Giai đoạn chèn ép rễ: Đã có những biểu hiện của kích thích hay chèn ép rễ thần kinh, xuất hiện các triệu chứng của hội chứng rễ: đau lan xuống chân, đau tăng khi đứng, đi, hắt hơi, rặn… nằm nghỉ thì đỡ đau.
Ở giai đoạn này vòng sợi đã bị đứt, một phần hay toàn bộ nhân nhầy bị tụt ra phía sau (thoát vị sau hoặc sau bên), nhân nhầy chuyển dịch gây ra chèn ép rễ
Các triệu chứng cụ thể:
- Đau nhức âm ỉ ở một bên cơ thể
- Đau khi ho, hắt hơi hoặc di chuyển vào một số vị trí nhất định
- Cảm giác tê, ngứa ran hoặc nóng rát, thường là do dây thần kinh bị chèn ép.
- Cơn đau tệ hơn khi ngồi, nhưng đứng, đi lại và cúi người cũng có thể làm các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn
- Yếu cơ hoặc co thắt có thể ảnh hưởng đến khả năng nâng hoặc giữ đồ
- Khó giữ thăng bằng hoặc đi khập khiễng do yếu, đau
- Phản xạ chậm
- Khó đứng dậy từ tư thế ngồi
- Không có khả năng duy trì ở một vị trí trong một thời gian dài
- Tư thế xấu
3. Phương pháp điều trị
Có hai phương pháp điều trị chủ yếu đó là điều trị bảo tồn và phẫu thuật. Tùy theo tình trạng bệnh lý, cũng như mức độ ảnh hưởng đến các hoạt động lao động, sinh hoạt và mong muốn của người bệnh mà bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
- Trường hợp đĩa đệm di lệch chưa gây chèn ép rễ thần kinh, người bệnh chỉ cần dùng thuốc và tập vật lý trị liệu.
- Trường hợp đã điều trị nội khoa tích cực mà bệnh lý không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu tiến triển nặng, người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật.
3.1 Điều trị bảo tồn:
Dùng thuốc:
- Một số loại thuốc được dùng như paracetamol, NSAIDs được dùng khi cần thiết để giảm đau. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm, dùng corticosteroid đường uống hoặc tiêm (tiêm vào khu vực xung quanh dây thần kinh cột sống).
- Thuốc hỗ trợ giảm đau thần kinh: pregabalin, gabapentin, amitriptyline… những thuốc này ảnh hưởng đến các xung thần kinh để giảm đau.
- Thuốc giãn cơ: người bệnh có thể được bác sĩ kê đơn loại thuốc này nếu bị cơ thắt cơ
Tuy nhiên cần lưu ý rằng những loại thuốc này nếu lạm dụng có thể dẫn đến tác dụng phụ không mong muốn là chóng mặt, buồn nôn, dị ứng, nguy hiểm hơn có thể gây viêm loét dạ dày, suy giảm chức năng gan thận, loãng xương… do đó người bệnh cần có sự chỉ định của bác sĩ.
Vật lý trị liệu:
Vật lý trị liệu không được khuyến khích khi mới xuất hiện triệu chứng ban đầu. Hầu hết các trường hợp thoát vị đĩa đệm đều khỏi trong vòng vài tuần sau khi xuất hiện triệu chứng do đó không nên bắt đầu vật lý trị liệu cho đến khi các triệu chứng kéo dài ít nhất ba tuần
Tập vật lý trị liệu giúp khắc phục các cơn đau, cũng như hạn chế sự chèn ép các dây thần kinh do sai tư thế trong lao động, sinh hoạt dưới sự trợ giúp của các chuyên viên và kỹ thuật viên có kinh nghiệm. Khuyến cáo người bệnh không tự lý tập luyện để tránh việc tập luyện sai cách, khiến những tổn thương cột sống trở nên trầm trọng hơn.
3.2 Điều trị phẫu thuật
Rất ít người bị thoát vị đĩa đệm cần phải phẫu thuật.
Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện phẫu thuật khi các phương pháp khác đều không mang lại hiệu quả. Đặc biệt, việc phẫu thuật thường được áp dụng khi bệnh lý đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn như tê yếu chân tay,khó đứng, mất thăng bằng khi đi lại, bàng quang và ruột mất kiểm soát.
4. Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Các biện pháp để phòng ngừa thoát vị đĩa đệm có thể thực hiện như:
- Tư thế hợp lý trong lao động, vận động và hoạt động, đặc biệt là tư thế lao động, tư thế ngồi, mang vác nặng. Khi bê vác vật nặng nên ngồi xuống bê vật rồi từ từ đứng lên, tránh thói quen đứng rồi cúi xuống, nhấc vật nặng lên
- Tập luyện thể dục thể thao điều độ, tặng cường sự dẻo dai cho xương khớp.
- Duy trì chỉ số cân nặng cơ thể ở mức hợp lý.
- Có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung canxi, vitamin D cùng các chất dinh dưỡng giúp nuôi khớp khỏe mạnh.
- Không hút thuốc và sử dụng các chất kích thích, hạn chế rượu bia.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, hoặc đến ngay cơ sở y tế khi có các triệu chứng bất thường như đau, tê vùng mông, đùi, chân, đi tiểu khó hoặc tay chân đột ngột yếu đi…
Nguồn tham khảo:
https://www.healthcentral.com/condition/herniated-disc?legacy=spu
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/herniated-disk/symptoms-causes/syc-20354095
